czwartek, 24 listopada 2016

łysa dziewczyna odpowiada na pytania, które zawsze chcieliście zadać!


Kiedy byłam mała, wyglądałam jak grzyb. Moja matka sadzała mnie na plastikowym, czerwonym krzesełku w łazience i strzygła nożyczkami coraz krócej i krócej, opowiadając w trakcie pocieszające historie o tym, że przynajmniej nie oślepnę, bo włosy nie będą mi wpadać do oczu. Dlatego miałam wtedy grzywkę, która sięgała połowy czoła, i to była najbardziej awangardowa fryzura na osiedlu, a może nawet największa awangarda całych lat '90, nigdy nie wiadomo. W międzyczasie zaczęły wypadać mi włosy, i nikt nie wiedział wtedy dlaczego, ale na wszelki wypadek obcinano mnie jeszcze krócej, żeby je wzmocnić. Byłam wtedy najładniejszym chłopcem w mieście. Przynajmniej do czasu, aż skończyłam 6 lat. Nie oślepłam ani trochę.

Potem moich włosów długo było za dużo. Wyglądałam dziewczęco i zachowawczo, różowo i słodko. Moja matka budziła mnie miliard godzin przed szkołą, żeby pleść mi na czerwonym krzesełku warkocze, a ja nieprzytomnie czekałam, aż to się skończy. Dopiero w mrocznych czasach końca podstawówki wróciłam do swojego grzyba, ale to już nie było to. Ta fryzura była mocno przeterminowana, poza tym miałam wtedy 11 lat i czułam się brzydka jak chuda koza. Potem był czas wielu przypadkowych kolorów i długości, z których wszystkie były kosmiczną katastrofą, aż w połowie liceum ogoliłam głowę maszynką na 12 milimetrów, i przepłakałam wtedy cały dzień, a może dwa.

To chyba było za wcześnie. Poza tym byłam jeszcze bardziej nieszczęśliwa niż kiedykolwiek, nieszczęśliwa w ogóle. Moja matka patrzyła na mnie wtedy i mówiła: o jezu, ale jesteś brzydka!, przechodząc przy każdej konfrontacji ze mną estetyczne rozczarowanie, bo wyglądałam zupełnie nie tak, jak trzeba i jak by się chciało. W dodatku był środek listopada, a ja chodziłam cały czas w turbanie, i miałam ochotę zawiązać sobie na głowie koc albo kołdrę (z preferencjami skierowanymi raczej na to drugie). Byłam blada i chuda, a ludzie, którzy mnie znali, mieli dużą bekę, kiedy mówili do mnie na głos w miejscach publicznych: nie martw się, wyzdrowiejesz! Ale to było dawno.

Dzisiaj obcięłam włosy na zero i przekułam nos. Dzisiaj czuję, że moje ciało jest idealne, bo jest dokładnie takie, jakiego ja potrzebuję. Lubię uczucie, które się ma, kiedy obcina się włosy maszynką i lubię obcinać je sama. Lubię też, kiedy mogę dotknąć swojej skóry na głowie i sprawdzić, jaki niejednolity ma kształt naprawdę. Włosy nie są mi już potrzebne, żeby czuć się dobrze. Teraz moje ciało należy już tylko do mnie, nie musi się nikomu podobać i nie chcę, żeby było obiektem czyjegoś pożądania, czyjegokolwiek, albo przedmiotem czyjejś oceny. Chcę, żeby było po prostu silne i zdrowe, i estetyczne według takich kryteriów, które ja sama wybieram dla siebie.

Poza tym to naprawdę zajebiste: obudzić się i mieć codziennie taką samą "fryzurę" (chociaż nienawidzę słowa "fryzura", moje włosy to nigdy nie była "fryzurą", to zawsze były po prostu "włosy"). Albo nie myśleć o tym, że kończy się szampon. Nie spieszyć się rano z wstawaniem po to, żeby je myć, suszyć, prostować, czesać i potem związać. Nie trzeba zastanawiać się, jak je ułożyć. Ani chodzić do fryzjera. Nie ma się też na głowie splątanej, naelektryzowanej burzy, kiedy zdejmuje się czapkę. Nie trzeba ich odgarniać z oczu i wyławiać z talerza. Nie zapycha się nimi odpływ w prysznicu. Nie wyskubuje się ich po czesaniu z czarnego swetra i poświęca się im zero czasu.

Tak, jestem z siebie zadowolona.

ilustracja: "Włosy mamy", Gro Dahle, Svein Nyhu

łysa dziewczyna odpowiada na pytania, które zawsze chcieliście zadać!





Kiedy byłam mała, wyglądałam jak grzyb. Moja matka sadzała mnie na plastikowym, czerwonym krzesełku w łazience i strzygła nożyczkami coraz krócej i krócej, opowiadając w trakcie pocieszające historie o tym, że przynajmniej nie oślepnę, bo włosy nie będą mi wpadać do oczu. Dlatego miałam wtedy grzywkę, która sięgała połowy czoła, i to była najbardziej awangardowa fryzura na osiedlu, a może nawet największa awangarda całych lat '90, nigdy nie wiadomo. W międzyczasie zaczęły wypadać mi włosy, i nikt nie wiedział wtedy dlaczego, ale na wszelki wypadek obcinano mnie jeszcze krócej, żeby je wzmocnić. Byłam wtedy najładniejszym chłopcem w mieście. Przynajmniej do czasu, aż skończyłam 6 lat. Nie oślepłam ani trochę.

Potem moich włosów długo było za dużo. Wyglądałam dziewczęco i zachowawczo, różowo i słodko. Moja matka budziła mnie miliard godzin przed szkołą, żeby pleść mi na czerwonym krzesełku warkocze, a ja nieprzytomnie czekałam, aż to się skończy. Dopiero w mrocznych czasach końca podstawówki wróciłam do swojego grzyba, ale to już nie było to. Ta fryzura była mocno przeterminowana, poza tym miałam wtedy 11 lat i czułam się brzydka jak chuda koza. Potem był czas wielu przypadkowych kolorów i długości, z których wszystkie były kosmiczną katastrofą, aż w połowie liceum ogoliłam głowę maszynką na 12 milimetrów, i przepłakałam wtedy cały dzień, a może dwa.

To chyba było za wcześnie. Poza tym byłam jeszcze bardziej nieszczęśliwa niż kiedykolwiek, nieszczęśliwa w ogóle. Moja matka patrzyła na mnie wtedy i mówiła: o jezu, ale jesteś brzydka!, przechodząc przy każdej konfrontacji ze mną estetyczne rozczarowanie, bo wyglądałam zupełnie nie tak, jak trzeba i jak by się chciało. W dodatku był środek listopada, a ja chodziłam cały czas w turbanie, i miałam ochotę zawiązać sobie na głowie koc albo kołdrę (z preferencjami skierowanymi raczej na to drugie). Byłam blada i chuda, a ludzie, którzy mnie znali, mieli dużą bekę, kiedy mówili do mnie na głos w miejscach publicznych: nie martw się, wyzdrowiejesz! Ale to było dawno.

Dzisiaj obcięłam włosy na zero i przekułam nos. Dzisiaj czuję, że moje ciało jest idealne, bo jest dokładnie takie, jakiego ja potrzebuję. Lubię uczucie, które się ma, kiedy obcina się włosy maszynką i lubię obcinać je sama. Lubię też, kiedy mogę dotknąć swojej skóry na głowie i sprawdzić, jaki niejednolity ma kształt naprawdę. Włosy nie są mi już potrzebne, żeby czuć się dobrze. Teraz moje ciało należy już tylko do mnie, nie musi się nikomu podobać i nie chcę, żeby było obiektem czyjegoś pożądania, czyjegokolwiek, albo przedmiotem czyjejś oceny. Chcę, żeby było po prostu silne i zdrowe, i estetyczne według takich kryteriów, które ja sama wybieram dla siebie.

Poza tym to naprawdę zajebiste: obudzić się i mieć codziennie taką samą "fryzurę" (chociaż nienawidzę słowa "fryzura", moje włosy to nigdy nie była "fryzurą", to zawsze były po prostu "włosy"). Albo nie myśleć o tym, że kończy się szampon. Nie spieszyć się rano z wstawaniem po to, żeby je myć, suszyć, prostować, czesać i potem związać. Nie trzeba zastanawiać się, jak je ułożyć. Ani chodzić do fryzjera. Nie ma się też na głowie splątanej, naelektryzowanej burzy, kiedy zdejmuje się czapkę. Nie trzeba ich odgarniać z oczu i wyławiać z talerza. Nie zapycha się nimi odpływ w prysznicu. Nie wyskubuje się ich po czesaniu z czarnego swetra i poświęca się im zero czasu.

Tak, jestem z siebie zadowolona.

niedziela, 22 maja 2016

Ikar tonie!

Kiedy zdejmuje się buty, żeby chodzić po trawie, jest prawie jak przy spacerze po innej planecie, która zamiast być płaska, ma swoje bruzdy i ciepły brzuch. Łatwo można wypuścić gdzieś swoje korzenie, bo jest się tak blisko, że właściwie jednocześnie, bez konturu, bez własnej granicy stopy. Można też ptrzeć na chmury albo trzymać ręce wyciągnięte wysoko nad głową. Wtedy niebo jest jakby własne. Przecież dotyka się go palcem i czuje się, bardzo wyraźnie, jak dmucha jednym, welorybim płucem. Albo zanurzanie nóg, dłoni w morzu. To też i podobne, i nieprawdopodobne. Im głębiej, tym mniej samego siebie się widzi i to, co swoje. Poza tym: za każdym razem zmienia się perspektywa. Wracają właściwe (dla mnie) proporcje.


Tydzień temu morze miało kolor zupy ze szparagów. Na plaży znalazłam pora, cebulę, kawałek selera i trochę obierek. Szłam brzegiem, do póki nie zniknęły miejsca, z których przyszłam. Było krótko i wyraźne. Zrobiłam dużo rysunków ze słonej wody i wysłałam Pocztą Polską, w różowej kopercie, 350 g piasku do pewnego miasta na W. Ludzie leżeli na ręcznikach w strojach kąpielowych albo w kurtkach, można było zgadywać, którzy z nich to tubylcy, a kto przyszedł zobaczyć się z morzem na krótko. Oglądałam wszystkie wyrzucone korzenie, i myślałam dużo o jednej książce, za którą trochę mi się tęskniło, bo dawno już się nie czytałyśmy. Poza tym było dosyć buro i wiał wiatr. Zupa ze szparagów wylewała się żółtą falą na stopy. Ale chyba nie utonął w niej żaden Ikar. Ta katastrofa przydarzyła się na Smutnym Wydziale. Pewnego dnia Ikara utopił się na ćwiczeniach w sali nr 17, i nikomu nie było go szkoda.



Chcę się pokłócić o Bruegla, dlatego to opowiadam. Na zajęciach w mojej szkole, które nazywają się Warsztaty Artystyczne, profesor Olaf mówi, że to ciekawe, ale niestety nie mamy czasu. Mówi też, że rolnik jest bliżej nieba od tonącej nogi, nawet na poziomie kompozycji tego obrazu, a ten, kto robi pranie, jest piękny w swoim spoczynku. Opowiada, że szamoczące się ciało jest odwróconedo góry nogami, dlatego nienaturalne, nieludzkie, śmieszne. Zostawione na marginesie, w cieniu rzeczy, które mają swoją wagę, świadczy o tym, jak należy wartościować Ikara.

Ale, o-bo-że!

Przecież to nieważne, co jest na pierwszym planie. Ani gdzie jest najwięcej światła. Wszystko jedno, kto jest większy od innych albo nosi czerwoną koszulę. Kogo obchodzi tytuł z upadkiem i pejzaż na horyzoncie, kiedy wcale nie o to chodzi, a takich pejzaży jest wszędzie sto, pejzaży jak z targu staroci, na których brakuje tylko jelenia. Koń czy wół, i praczka czy pasterz, są statyczni, dlatego ciągle tak samo nieważni (dla mnie). Pytania o proporcje, hierarchie - są trudne, ale coraz bardziej jasne. I coraz częściej myślę, że - po prostu - ważny jest proces, droga, robienie, ruch. To, że Ikar z obrazu poruszył morze martwe. Że był na jakiejś granicy, ale nie rezygnował i walczył. Ponosił (ciągle ponosi, bo ciągle tonie) konsekwencje ryzyka, które mogło się udać albo nie, ale które sam wybrał dla siebie. A przed jakimś wielkim strachem o siebie, mógł mieć doświadczenie największej wolności, i być bliżej Słońca, nawet przez moment, niż kiedykolwiek byłby oracz, pasterz czy rybak.


Wiecie: trudno o zachwyt, kiedy się chodzi tylko po swoim ogródku, a nie można iść dalej przed siebie, kiedy się jest przywiązanym do ziemi, do pracy, do miejsca. Można patrzeć w chmury, ale to dobre na chwilę. Szyja szybko cierpnie i łatwo przegapić coś, co się ma zaraz obok. Poza tym nie wolno tylko patrzeć. Dużo lepiej być, dotykać, słuchać i widzieć, wszystko na raz. I kiedy w pobliżu przydarza się katastrofa (nieważne, komuś czy nam), nieludzko jest się odwrócić.

To trochę straszny ton.  Ale bardzo mocno to czuję: bez Ikarów nie byłoby marzeń, wyobraźni, śmiałości. Można i dobrze jest celebrować zwyczajność, ale wychodzenie ze strefy komfortu musi ważyć więcej niż trochę pierza, prawda?

wtorek, 2 lutego 2016

o rozmawianiu

Tej nocy na przystanku autobusowym nie było nikogo, kto mógłby mnie uratować. Cień, który z każdą chwilą stawał się coraz mniej cieniem, ale za to coraz bliżej (się) stawał  i ani trochę mniej straszny, stanął w końcu tuż obok. Jedynym miejscem, do którego mogłam się schować, była kieszeń kurtki, ale z oczywistych względów kryjówka była słaba, a nawet bardzo - bądźmy uczciwi! No i stało się: 

On wyciągnął rękę, ja umarłam ze strachu. Nie powiedział wtedy ani słowa, żadnego 'jestem Janusz' ani cześć nawet, dlatego walcząc ze sobą, żeby nie zwinąć się jednak w kulkę i nie czmychnąć przed nim, nie rozpaść na części i nie zacisnąć w pięści, podałam mu swoją rękę ze strachu jak z drewna, i cały czas pilnowałam, co będzie dalej. A on stał, stał i patrzył mi w oczy. Był pogodny i nie miał nawet cala tej niepewności, tego niepokoju, w którym ja prawie nie mogłam oddychać, bo to było całe Morze Martwe, naprawdę.

Później, kiedy on wciąż nie miał mi nic do powiedzenia, a ja miałam za dużo, żeby powiedzieć cokolwiek, puścił moją rękę, a ja pomyślałam, że to na pewno koniec eksperymentu. Że to było najdziwniejsze zaczepienie na świecie, ale teraz wszystko się wyjaśni, że on mi to wytłumaczy. Coś się stanie, zadzieje, dowiem się, dlaczego i po co. A później jak on ma na imię, jaką lubi herbatę i czy często podaje rękę, albo chociaż dlaczego nie spał i o czym śnił, zanim przyszedł. Ale on tylko wyciągnął zaciśniętą pięść do góry. I przybiliśmy żółwika. Chwilę po tym ułamku, w którym pomyślałam sobie, że on na pewno chce mnie uderzyć. Że pewnie jest jednak psychopatą w typie tych, którzy zawsze przed wybiciem jedynek, powaleniem człowieka na chodnik, podeptaniem i napluciem mu w twarz, podają jak gdyby nigdy nic rękę. 

A potem było mi już tylko wstyd. Bo on dalej patrzył mi w oczy, dalej się uśmiechał, a później odszedł, wyciągając z daleka rękę na pożegnanie, na koniec tej najdziwniejszej rozmowy w życiu. 

I od tamtej pory to jest mój mistrz, mój najważniejszy nauczyciel zaufania, jakiego spotkałam w życiu, bez żartów. 



Poza tym: jestem teraz fanką zdjęć i filmów, na których niczego nie widać. Tylko to światło. Każde ze swoim kolorem, natężeniem, ciepłem i chłodem, swoim konturem rozlanym w noce zimowe i długie. 
Nie ma, nie ma nic więcej, co byłoby potrzebne. Tylko światło i dotyk.