niedziela, 22 maja 2016

Ikar tonie!

Kiedy zdejmuje się buty, żeby chodzić po trawie, jest prawie jak przy spacerze po innej planecie, która zamiast być płaska, ma swoje bruzdy i ciepły brzuch. Łatwo można wypuścić gdzieś swoje korzenie, bo jest się tak blisko, że właściwie jednocześnie, bez konturu, bez własnej granicy stopy. Można też ptrzeć na chmury albo trzymać ręce wyciągnięte wysoko nad głową. Wtedy niebo jest jakby własne. Przecież dotyka się go palcem i czuje się, bardzo wyraźnie, jak dmucha jednym, welorybim płucem. Albo zanurzanie nóg, dłoni w morzu. To też i podobne, i nieprawdopodobne. Im głębiej, tym mniej samego siebie się widzi i to, co swoje. Poza tym: za każdym razem zmienia się perspektywa. Wracają właściwe (dla mnie) proporcje.


Tydzień temu morze miało kolor zupy ze szparagów. Na plaży znalazłam pora, cebulę, kawałek selera i trochę obierek. Szłam brzegiem, do póki nie zniknęły miejsca, z których przyszłam. Było krótko i wyraźne. Zrobiłam dużo rysunków ze słonej wody i wysłałam Pocztą Polską, w różowej kopercie, 350 g piasku do pewnego miasta na W. Ludzie leżeli na ręcznikach w strojach kąpielowych albo w kurtkach, można było zgadywać, którzy z nich to tubylcy, a kto przyszedł zobaczyć się z morzem na krótko. Oglądałam wszystkie wyrzucone korzenie, i myślałam dużo o jednej książce, za którą trochę mi się tęskniło, bo dawno już się nie czytałyśmy. Poza tym było dosyć buro i wiał wiatr. Zupa ze szparagów wylewała się żółtą falą na stopy. Ale chyba nie utonął w niej żaden Ikar. Ta katastrofa przydarzyła się na Smutnym Wydziale. Pewnego dnia Ikara utopił się na ćwiczeniach w sali nr 17, i nikomu nie było go szkoda.



Chcę się pokłócić o Bruegla, dlatego to opowiadam. Na zajęciach w mojej szkole, które nazywają się Warsztaty Artystyczne, profesor Olaf mówi, że to ciekawe, ale niestety nie mamy czasu. Mówi też, że rolnik jest bliżej nieba od tonącej nogi, nawet na poziomie kompozycji tego obrazu, a ten, kto robi pranie, jest piękny w swoim spoczynku. Opowiada, że szamoczące się ciało jest odwróconedo góry nogami, dlatego nienaturalne, nieludzkie, śmieszne. Zostawione na marginesie, w cieniu rzeczy, które mają swoją wagę, świadczy o tym, jak należy wartościować Ikara.

Ale, o-bo-że!

Przecież to nieważne, co jest na pierwszym planie. Ani gdzie jest najwięcej światła. Wszystko jedno, kto jest większy od innych albo nosi czerwoną koszulę. Kogo obchodzi tytuł z upadkiem i pejzaż na horyzoncie, kiedy wcale nie o to chodzi, a takich pejzaży jest wszędzie sto, pejzaży jak z targu staroci, na których brakuje tylko jelenia. Koń czy wół, i praczka czy pasterz, są statyczni, dlatego ciągle tak samo nieważni (dla mnie). Pytania o proporcje, hierarchie - są trudne, ale coraz bardziej jasne. I coraz częściej myślę, że - po prostu - ważny jest proces, droga, robienie, ruch. To, że Ikar z obrazu poruszył morze martwe. Że był na jakiejś granicy, ale nie rezygnował i walczył. Ponosił (ciągle ponosi, bo ciągle tonie) konsekwencje ryzyka, które mogło się udać albo nie, ale które sam wybrał dla siebie. A przed jakimś wielkim strachem o siebie, mógł mieć doświadczenie największej wolności, i być bliżej Słońca, nawet przez moment, niż kiedykolwiek byłby oracz, pasterz czy rybak.


Wiecie: trudno o zachwyt, kiedy się chodzi tylko po swoim ogródku, a nie można iść dalej przed siebie, kiedy się jest przywiązanym do ziemi, do pracy, do miejsca. Można patrzeć w chmury, ale to dobre na chwilę. Szyja szybko cierpnie i łatwo przegapić coś, co się ma zaraz obok. Poza tym nie wolno tylko patrzeć. Dużo lepiej być, dotykać, słuchać i widzieć, wszystko na raz. I kiedy w pobliżu przydarza się katastrofa (nieważne, komuś czy nam), nieludzko jest się odwrócić.

To trochę straszny ton.  Ale bardzo mocno to czuję: bez Ikarów nie byłoby marzeń, wyobraźni, śmiałości. Można i dobrze jest celebrować zwyczajność, ale wychodzenie ze strefy komfortu musi ważyć więcej niż trochę pierza, prawda?